Trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành (4-6-1975 - 4-6-2025), Bộ đội biên phòng (BĐBP) tỉnh Bình Phước đã không ngừng lớn mạnh. Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ luôn nêu cao tinh thần, trách nhiệm; mưu trí, dũng cảm, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ và hoàn thành xuất sắc sứ mệnh bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, xứng đáng là “lá chắn thép”, điểm tựa vững chắc của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân.
Lực lượng Bộ đội Biên phòng tuần tra biên giới (Hình: tinhdoanbinhphuoc.vn)
Giữ gìn trật tự an ninh biên giới và tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc
Ngày 22/6/1975, Ban Chỉ huy An ninh vũ trang tỉnh Bình Phước thành lập Đoàn khảo sát, xác định vị trí xây dựng 6 đồn bảo vệ tuyến biên giới, gồm: Đồn 705 (Bù Gia Mập), Đồn 709 (Hoàng Diệu), Đồn 713 (Cầu Trắng), Đồn 717 (Hoa Lư), Đồn 721 (Tà Nốt), Đồn 725 (Tà Vát). Năm 1977, thành lập Đồn 707 (đồn Bù Đốp).
Từ tháng 12/1976, lực lượng Khmer đỏ gia tăng các hoạt động xâm lấn biên giới. Đến tháng 5/1977, quân Khmer đỏ tổ chức các hoạt động quân sự khiêu khích vũ trang từ cấp phân đội đến đại đội tại khu vực các đồn Tân Thành, Hoàng Diệu, Hoa Lư… Ban Chỉ huy An ninh vũ trang tỉnh tăng cường các hoạt động tuần tra, ngăn chặn các hoạt động vũ trang xâm chiếm biên giới trên địa bàn tỉnh; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng vũ trang địa phương xây dựng các khu vực phòng thủ, đánh trả các đợt tấn công của địch.
Từ cuối năm 1977 đến đầu năm 1978, quân Khmer đỏ gia tăng các hoạt động xâm lấn biên giới và khiêu khích vũ trang các tỉnh phía Nam. Trên tuyến biên giới của tỉnh Sông Bé, địch tăng cường lực lượng với đầy đủ vũ khí, có sự yểm trợ của pháo binh đã tiến sâu vào khu vực Đồn 717 (Hoa Lư) quản lý. Ngày 22/12/1977, quân Khmer đỏ đã mở cuộc tấn công vào Đồn 713 (Cầu Trắng), tiếp theo là tập kích vào đồn 709 (Hoàng Diệu), với sự tác chiến của lực lượng vũ trang Quân khu, lực lượng vũ trang tỉnh và đặc biệt là tinh thần quyết chiến, quyết thắng, cán bộ, chiến sĩ đã cùng các lực lượng và quân dân trong tỉnh tổ chức đánh trả quyết liệt, buộc chúng phải rút lui. Đặc biệt, phải kể đến trận chiến đấu phòng ngự bảo vệ đồn 717 (Hoa Lư) từ ngày 27-28/02/1978, đã đánh lui nhiều đợt tấn công của địch, nhiều đồng chí hy sinh và bị thương (hy sinh và mất tích 33 đồng chí, bị thương 13 đồng chí) để quyết tâm giữ đồn.
Từ năm 1978 - 1979, cán bộ, chiến sĩ Ban Chỉ huy An ninh vũ trang tỉnh cùng các lực lượng vũ trang của tỉnh và Quân khu 7 không ngại gian khổ, hy sinh, dũng cảm chiến đấu, đánh bại nhiều đợt tấn công, xâm chiếm của quân Khmer đỏ, tiêu diệt 1.118 tên địch, làm bị thương 156 tên và bắt sống hàng trăm tên, thu nhiều vũ khí và trang bị, bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ quốc gia; tiêu biểu là cán bộ, chiến sĩ đồn Hoa Lư, Tà Vát, Cầu Trắng, Bù Đốp, Hoàng Diệu. Trong cuộc chiến đấu đó, đã có 78 đồng chí đã ngã xuống để bảo vệ chủ quyền biên giới, sự bình an cho nhân dân, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Bình Phước.
Tăng cường quản lý, bảo vệ biên giới giai đoạn 1979 - 1991
Sau hơn 3 năm liên tục đấu tranh và chiến đấu để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo vệ tuyến biên giới trên địa bàn tỉnh, từ đầu tháng 01/1979, lực lượng Công an vũ trang nhân dân tỉnh được giao nhiệm vụ khẩn trương củng cố lực lượng, các đồn trên tuyến biên giới, đẩy mạnh truy quét tàn quân Khmer đỏ, các băng, nhóm tộ phạm, tiếp tục xây dựng mối đoàn kết láng giềng, hữu nghị với nước bạn Campuchia.
Tháng 11/1979, Bộ tổng Tham mưu ban hành Chỉ thị số 66 thực hiện Nghị quyết số 22 của Bộ Chính trị, theo đó, Công an vũ trang đổi tên thành Bộ đội Biên phòng. Biên chế lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh được giữ nguyên gồm 7 đồn, 1 đại đội cơ động và 5 ban trực thuộc Chủ nhiệm Biên phòng. Trụ sở của Ban Chủ nhiệm Biên phòng đặt ở huyện Lộc Ninh, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh.
Từ đầu năm 1980 đến cuối năm 1985, đặc biệt là những tháng đầu năm 1982, tình hình ở khu vực biên giới trên địa bàn tỉnh Sông Bé diễn biến phức tạp, nổi lên hoạt động của các băng nhóm tội phạm, lực lượng Khmer đỏ trên tuyến biên giới. Trước tình hình trên, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã chủ động tổ chức lực lượng truy quét và tiêu diệt địch, bảo vệ biên giới, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân trên tuyến biên giới. Cũng trong năm 1983 - 1984, đơn vị đã khảo sát toàn bộ tuyến biên giới trên địa bàn tỉnh, làm cơ sở pháp lý quan trọng để Ủy ban Liên hợp Việt Nam - Campuchia về vấn đề biên giới làm căn cứ triển khai cắm mốc biên giới quốc gia. Ngày 19/01/1984, Ban Biên giới tỉnh được thành lập. Ngày 26/3/1986, UBND tỉnh Sông Bé ban hành Chỉ thị 07/CT-UBND về việc triển khai cắm mốc biên giới, giao cho các huyện, thị phối hợp làm đường tuần tra biên giới.
Từ đầu năm 1988, các đơn vị quân tình nguyện Việt Nam từng bước bàn giao địa bàn cho lực lượng vũ trang của Campuchia đảm nhiệm, từng bước rút quân về nước. Lợi dụng tình hình trên, lực lượng phản động tăng cường hoạt động chống phá chính quyền Campuchia và tuyên truyền, xuyên tạc mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước Việt Nam - Campuchia. Do đó, bên cạnh nhiệm vụ tổ chức huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, rèn luyện kỷ luật và nề nếp chính quy, Bộ đội Biên phòng tỉnh còn phối hợp với lực lượng biên phòng các tỉnh giáp biên của Vương quốc Campuchia tổ chức truy quét, bóc gỡ lực lượng phản động, xóa các điểm tập kết hàng lậu và đưa người vượt biên trái phép.
Để thống nhất trong chỉ đạo công tác quản lý biên giới, tháng 10/1990, Trạm an ninh cửa khẩu của tỉnh từ Sở Công an được chuyển sang cho Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh quản lý.
Quản lý, bảo vệ biên giới và xây dựng Bộ đội Biên phòng tỉnh vững mạnh giai đoạn 1991 - 2025
Bước sang năm 1991, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp theo chiều hướng bất lợi cho các nước xã hội chủ nghĩa, nhất là sau khi Hiệp định Pari về Campuchia được ký kết (ngày 23/10/1991). Các thế lực phản động quốc tế ráo riết thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, lợi dụng việc thực hiện giải pháp chính trị ở Campuchia để thực hiện âm mưu xoá bỏ thành quả cách mạng của nhân dân Campuchia, gây chia rẽ tình đoàn kết quốc tế giữa nhân dân 3 nước Đông Dương, làm bàn đạp chống phá chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về nhiệm vụ xây dựng bảo vệ biên giới, Nghị định 42/NĐ-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) về Quy chế khu vực biên giới Việt Nam - Campuchia, Quyết định 358/QĐ-UB của UBND tỉnh Sông Bé ban hành quy định Bộ đội Biên phòng tỉnh làm tham mưu trong việc thực hiện các Quy chế khu vực biên giới Việt Nam - Campuchia tại tỉnh Sông Bé, lực lượng biên phòng tỉnh triển khai các phong trào bảo vệ biên giới ở 9 xã tiếp giáp Vương quốc Campuchia, củng cố lực lượng bảo vệ khu vực biên giới, thành lập thêm Đồn 803 (Chiu Riu). Nhờ đó, phong trào quần chúng tham gia bảo vệ biên giới và tham gia phát triển kinh tế - xã hội của địa phương phát triển rộng khắp; mối quan hệ giữa cán bộ, chiến sỹ biên phòng với đồng bào các dân tộc khu vực biên giới của tỉnh ngày càng gắn bó, keo sơn; người dân cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị để cơ quan chức năng điều tra, xử lý nhằm ổn định tình hình an ninh trật tự trên tuyến biên giới, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sau ngày tái tập tỉnh Bình Phước (01/01/1997), thực hiện Nghị quyết số 03-NQ/TU của Tỉnh ủy về xây dựng và tăng cường bảo vệ an ninh biên giới trong tình hình mới, lực lượng biên phòng tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành trong tỉnh chú trọng triển khai các chương trình mục tiêu về “xây dựng các điểm sáng biên giới”, “xoá mù chữ, phổ cập giáo dục”, “vận động phụ nữ vùng cao biên giới”, 5 nội dung “Ngày biên phòng”… đã huy động được đông đảo nhân dân tham gia xây dựng thế trận quốc phòng - an ninh vững chắc, mỗi người dân thực sự là một chiến sỹ trên tuyến biên giới.
Để bảo vệ vững chắc tuyến biên giới trên địa bàn tỉnh, từ năm 1999 - 2005, nhiều đồn biên phòng mới đã được thành lập. Năm 1999, Đồn 807 (Đăk Quýt) được thành lập; năm 2004 lập thêm Đồn 807 (Tà Pét), Đồn 799 (Lộc An), Đồn 795 (Thanh Hòa), Đồn 783 (Đăk Ơ), đồn 781 (Đăk Ka), đồn 779 (Đăk Bô). Năm 2005, để tăng cường công tác huấn luyện và cơ động sẵn sàng chiến đấu, Tiểu đoàn Huấn luyện - Cơ động (Tiểu đoàn 19) được thành lập trên cơ sở Đại đội 1 và Đại đội 3 thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh.
Trong điều kiện quản lý khu vực biên giới dài, rộng, địa bàn phức tạp, các đối tượng phản động móc nối, lôi kéo đồng bào dân tộc thiểu số vượt biên, cướp vũ trang ở ngoại biên, vi phạm quy chế biên giới, buôn lậu, mua bán phụ nữ, trẻ em, mua bán, vận chuyển chất ma túy qua biên giới… lực lượng biên phòng tỉnh đã chủ động quản lý, bảo vệ, nắm chắc tình hình trên tuyến biên giới; triển khai đồng bộ các biện pháp tuần tra, kiểm soát; tích cực tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước về biên giới, lãnh thổ; tổ chức truy quét, ngăn chặn, bắt giữ, xử lý hàng ngàn vụ vi phạm quy chế biên giới; lập nhiều chuyên án triệt phá các tổ chức buôn lậu, buôn bán vận chuyển ma tuý qua biên giới, xuất nhập cảnh trái phép; thực hiện có hiệu quả “Ngày hội Biên phòng toàn dân”, phát động phong trào “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc và giữ gìn an ninh trật tự ở thôn, ấp”, công tác đối ngoại quốc phòng, đối ngoại biên phòng và ngoại giao nhân dân, xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị và hợp tác với các tỉnh bạn Campuchia, tạo môi trường thuận lợi phục vụ cho nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.
Trong giai đoạn 2005 - 2025, công tác biên phòng của tỉnh được đổi mới toàn diện từ tổ chức đến hoạt động, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Trong bối cảnh hoạt động thương mại phát triển ngày càng mạnh mẽ, các đối tượng có hoạt động vi phạm quy chế bảo vệ tuyến biên giới ngày càng tinh vi, năm 2009, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã thành lập Phòng chống ma túy và tội phạm trên cơ sở Phòng Trinh sát, năm 2019 thành lập Đồn 777 (Đăk Nô), năm 2024 thành lập Phòng Hậu cần - Kỹ thuật trên cơ sở sáp nhập Phòng Hậu cần và Phòng Kỹ thuật. Lực lượng biên phòng tỉnh triển khai đồng bộ các hoạt động để quản lý 258,939 km đường biên giới (trong đó có 27,776 km đường biên giới trên đất liền; 231,163 km đường biên giới trên sông); 200 vị trí mốc quốc giới, (19 vị trí mốc chính; 181 vị trí mốc phụ).
Để tăng cường công tác quản lý của khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã tích cực đẩy mạnh cải cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin theo cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN, thực hiện số hóa, tự động hóa nhằm rút ngắn thời gian làm thủ tục, thúc đẩy lưu thông biên giới. Chủ động và tăng cường công tác điều tra cơ bản địa bàn, hoạt động của tội phạm, xây dựng lực lượng, nghiệp vụ bảo đảm cho công tác phòng, chống may túy và tội phạm trên khu vực biên giới. Công tác đối ngoại biên phòng được thực hiện có nền nếp, triển khai nhiều cuộc hội đàm với lực lượng bảo vệ biên giới 3 tỉnh Tboung Khmum, Kratie, Mondulkiri thuộc Vương quốc Campuchia tiếp giáp Bình Phước để phối hợp thống nhất công tác quản lý, bảo vệ biên giới chung, đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Với chức năng là đội quân chiến đấu, lao động, sản xuất từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân phục vụ, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã làm tốt công tác vận động quần chúng, triển khai nhiều mô hình, chương trình, phong trào tiêu biểu với cách làm sáng tạo trong quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, củng cố chính trị ở cơ sở, tiêu biểu các phòng trào “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”, “Thầy giáo quân hàm xanh”, “Thầy thuốc quân hàm xanh”, “Chiến sĩ tuyên truyền văn hóa quân hàm xanh”, “Cán bộ biên phòng tăng cường xã”, “Lớp học tình thương”, “Mái ấm cho người nghèo và chiến sĩ nơi biên giới”; chương trình “Biên cương đêm hội trăng rằm”… Qua đó, hình ảnh người lính biên phòng được cấp uỷ, chính quyền địa phương tin tưởng, đánh giá cao, đồng bào các dân tộc và Nhân dân ở khu vực biên giới tin yêu, quý mến.
Trong giai đoạn phòng, chống dịch Covid-19, lực lượng biên phòng tỉnh đã triển khai 65 tổ, chốt cố định, 11 tổ cơ động trên tuyến biên giới; huy động hàng trăm lượt cán bộ, chiến sĩ và phương tiện phối hợp với lực lượng chức năng tổ chức tuần tra, kiểm soát trên biên giới và bảo đảm an toàn địa bàn biên giới… giúp nhân dân khu vực biên giới vượt qua đại dịch…
Với những thành tích đã đạt được, Bộ đội Biên phòng tỉnh Bình Phước đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương chiến công Hạng Nhì (năm 1979), Huân chương chiến công Hạng Ba (năm 2000), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc Hạng Ba (năm 2009), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc Hạng Nhì (năm 2015); 03 đơn vị trực thuộc được tặng thưởng Huân chương chiến công Hạng Nhì, Hạng Ba; trên 300 cán bộ, chiến sỹ được tặng Huân chương chiến công các loại và Huân chương hữu nghị do nhà nước Campuchia trao tặng; nhiều tập thể, cá nhân được các bộ, ngành Trung ương, địa phương khen thưởng; nhiều năm liền Đảng bộ đạt trong sạch, vững mạnh, được Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh khen thưởng.
