Theo Quyết định số 1360/QĐ-UBND, ngày 28/7/2022 của UBND tỉnh, xây dựng nông thôn thân thiện với môi trường là 1 trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng sống của người nông dân. Theo đó, tiêu chí số 17 quy định rõ các chỉ tiêu về môi trường để được công nhận xã nông thôn mới, như: Có 100% cơ sở sản xuất - kinh doanh, nuôi trồng thủy sản, làng nghề đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường; cảnh quan, không gian xanh - sạch - đẹp, an toàn; không để xảy ra tồn đọng nước thải sinh hoạt tại các khu dân cư tập trung; có từ 90% trở lên chất thải rắn sinh hoạt và chất thải rắn không nguy hại trên địa bàn được thu gom, xử lý theo quy định; 100% bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng và chất thải rắn y tế được thu gom, xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường; từ 90% trở lên hộ gia đình có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch; có ít nhất 80% cơ sở chăn nuôi đảm bảo các quy định về vệ sinh thú y, chăn nuôi và bảo vệ môi trường; có từ 30% trở lên hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn; có từ 65% trở lên chất thải nhựa phát sinh trên địa bàn được thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý theo quy định.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường, qua 15 năm xây dựng nông thôn mới, các địa phương trong tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cả hệ thống chính trị và toàn dân trên địa bàn tích cực thực hiện có hiệu quả công tác bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng môi trường. Điển hình đó là sự vào cuộc của các tổ chức chính trị - xã hội từ tỉnh đến cơ sở trong thực hiện công tác bảo vệ môi trường. Trong đó, các cấp hội nông dân trong tỉnh đã tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên nông dân thành lập các câu lạc nông dân tham gia bảo vệ môi trường, mô hình thu gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật; xây dựng hàng trăm tuyến đường hoa; khơi thông nhiều công trình thủy lợi, dòng chảy.
Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp đã phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức nhiều hoạt động chung tay bảo vệ môi trường, gắn với nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc xây dựng những làng quê đáng sống. Các cơ sở hội duy trì tốt công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ, hội viên, các tầng lớp phụ nữ kiến thức về bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh môi trường; duy trì mô hình tuyến đường xanh sạch đẹp do hội phụ nữ quản lý; duy trì có hiệu quả phong trào thi đua Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”; xây dựng được các mô hình phụ nữ chung tay bảo vệ môi trường, sử dụng làn nhựa để giảm thiểu túi nilon gây ô nhiễm môi trường...
Phát huy vai trò của lực lượng xung kích, những năm qua tuổi trẻ Bình Phước đã tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh bằng nhiều việc làm thiết thực như: xây dựng mô hình “vườn hoa thanh niên”, “vườn cây thanh niên”, “Con đường hoa”; “sân chơi thiếu nhi”. Các hoạt động tình nguyện vì môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và dịch bệnh được các cơ sở đoàn nghiêm túc triển khai thực hiện qua phong trào “Ngày chủ nhật xanh”.
Hình minh họa (ảnh: Báo Dân Việt)
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, các xã đã nghiêm túc triển khai công tác bảo vệ môi trường; tuyên truyền nâng cao nhận thức và ý thức bảo vệ môi trường cho các tầng lớp nhân dân trên hệ thống truyền thanh, panô, băng rôn, khẩu hiệu trên các tuyến đường trục chính xã, tại các hội nghị, các lớp tập huấn. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền hưởng ứng các chiến dịch, như “Ngày Môi trường thế giới”, “Ngày nước thế giới”, “Giờ Trái đất”, “Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn”, Ngày Chủ nhật không túi nilon…
Để xử lý rác thải, nhiều đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã đã thực hiện nhiều mô hình, nội dung của Chương trình như: Thùng rác công cộng, thùng rác hộ gia đình, lò đốt rác gia đình hoặc ở các công sở (trường học, trạm xá, UBND...).
Bằng nhiều hoạt động cụ thể, đến nay đa số các xã trong tỉnh đã đạt tiêu chí bảo vệ môi trường, tạo môi trường sống thật sự xanh, sạch, đẹp cho người dân thụ hưởng, với 79/86 xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, hướng tới mục tiêu có 100% xã đạt chuẩn trong năm 2025.
Để tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới thực sự bền vững và thiết thực, mang lại chất lượng sống ngày càng cao cho người dân, thời gian tới các cấp, các ngành, các địa phương cần tập trung triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức và ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường thông qua các buổi tập huấn, hội thảo, phát tờ rơi, băng rôn, khẩu hiệu, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng (đài phát thanh, truyền hình xã, loa phóng thanh thôn, mạng xã hội) về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Khuyến khích người dân tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường như phân loại rác tại nguồn, thu gom rác thải định kỳ, vệ sinh đường làng ngõ xóm, trồng cây xanh... Khen thưởng, tuyên dương các hộ gia đình, cá nhân, thôn xóm có thành tích xuất sắc trong công tác bảo vệ môi trường để tạo hiệu ứng lan tỏa.
Hai là, Hoàn thiện hạ tầng bảo vệ môi trường ở khu vực nông thôn, trước hết là hệ thống thu gom, xử lý rác thải, hệ thống thoát nước, công trình vệ sinh. Triển khai các mô hình phân loại rác hữu cơ, vô cơ, tái chế tại mỗi hộ gia đình, cung cấp thùng rác phù hợp; xây dựng các điểm tập kết rác thải sinh hoạt hợp vệ sinh, đảm bảo khoảng cách phù hợp và có biện pháp giảm thiểu mùi hôi, côn trùng; khuyến khích đầu tư xây dựng các lò đốt rác quy mô nhỏ hoặc nhà máy xử lý rác thải phù hợp với điều kiện của địa phương, đảm bảo công nghệ tiên tiến và không gây ô nhiễm thứ cấp. Xây dựng, cải tạo hệ thống rãnh thoát nước thải sinh hoạt ở các khu dân cư đảm bảo kín, không ứ đọng, chảy thẳng ra hệ thống xử lý tập trung hoặc ao, hồ sinh thái có khả năng tự làm sạch; khuyến khích xây dựng các công trình xử lý nước thải sinh hoạt quy mô hộ gia đình (bể tự hoại cải tiến) hoặc các hệ thống xử lý tập trung cho cụm dân cư, làng nghề. Vận động và hỗ trợ các hộ gia đình xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng; nếu có chăn nuôi phải xây dựng chuồng trại xa nhà ở, có hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi (hầm biogas, đệm lót sinh học) để giảm thiểu ô nhiễm.
Ba là, áp dụng các giải pháp công nghệ và kỹ thuật giúp nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường. Nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ xử lý rác thải tiên tiến, thân thiện với môi trường như công nghệ đốt rác phát điện, sản xuất phân hữu cơ từ rác thải, tái chế phế liệu... Khuyến khích áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp như nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học; khuyến khích sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió, biogas trong sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp.
Bốn là, tăng cường quản lý nhà nước và có các chính sách phù hợp hỗ trợ người dân thực hiện các tiêu chí bảo vệ môi trường. Phân định rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường nông thôn. Phát hiện và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường. Tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi để thực hiện các dự án bảo vệ môi trường.
Năm là, phát huy vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội tham gia bảo vệ môi trường. Thành lập và duy trì hoạt động hiệu quả của các tổ, nhóm tự quản về bảo vệ môi trường ở thôn, xóm. Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước về bảo vệ môi trường trong cộng đồng, khuyến khích các biện pháp tự quản, tự giám sát. Phát huy vai trò của các hội, đoàn thể như nông dân, phụ nữ, đoàn thanh niên... tham gia các phong trào, hoạt động bảo vệ môi trường.
