Sáng 2-12-2025, trong không khí trang nghiêm của Lễ tưởng niệm 69 năm cuộc nổi dậy phá khám Nhà lao Tân Hiệp, tôi, trên cương vị Trưởng phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đồng Nai, được thắp nén hương tri ân lên anh linh các chiến sĩ cách mạng đã hy sinh tại nơi được ví như “chiến trường không ranh giới” của miền Đông Nam Bộ.
Khoảnh khắc đứng trước những tấm bia tưởng niệm, trước nền đất từng vang tiếng kêu thét của những chiến sĩ cộng sản kiên trung, khiến tôi thực sự lắng lại. Lịch sử không chỉ nằm trong trang sách, mà hiện diện ngay trước mắt, bằng sức nặng của máu xương, của đức hy sinh lớn lao.
Hào khí Tân Hiệp và dấu ấn người Bí thư Đảng ủy Nhà tù đồng chí Nguyễn Trọng Tâm (Bảy Tâm)
Cuộc nổi dậy phá khám Tân Hiệp ngày 2-12-1956 là một trong những trang sử oanh liệt nhất của phong trào cách mạng miền Đông. Khi bị giam cầm, tra tấn dã man, đứng trước cái chết cận kề, những người cộng sản nơi đây vẫn tổ chức được một cuộc nổi dậy chớp nhoáng, táo bạo và giàu trí tuệ.
Ở trung tâm của cuộc chiến đấu đó là người Bí thư Đảng ủy Nhà tù, đồng chí Nguyễn Trọng Tâm (Bảy Tâm). Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, tù chính trị được phân công thành các mũi, đánh vào kho súng, lô cốt, cắt liên lạc, giải thoát đồng đội. Chỉ trong 40 phút, hơn 462 chiến sĩ vượt ngục trở về căn cứ, dù 22 đồng chí đã anh dũng ngã xuống ngay trước hàng rào kẽm gai và bờ suối Đồng Tràm.
Đồng chí Bảy Tâm đã chứng minh rằng ý chí, tổ chức và niềm tin của người cộng sản có thể chiến thắng mọi bạo lực nhà tù. Nhiều nhân chứng sau này vẫn nhắc đến đồng chí như “linh hồn của cuộc nổi dậy”.
Ngày 2/12/2025, đồng chí Lê Thị Thái - Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng Ban và các đồng chí lãnh đạo các phòng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy thăm, tri ân, chụp hình lưu niệm tại Đài tưởng niệm Nhà lao Tân Hiệp
Đứng trước di tích, tôi không chỉ cảm phục lịch sử, mà còn cảm nhận rõ ràng sự tiếp nối của các thế hệ, những người hôm nay sống và cống hiến bằng chính khí phách, niềm tin và sự hy sinh mà cha ông để lại.
Tự soi mình trước những mất mát không thể đo đếm
Là người làm công tác lý luận – lịch sử, nhiều năm nghiên cứu các hồ sơ, tư liệu về Nhà lao Tân Hiệp, tôi hiểu rằng mỗi con số trong biên niên sử đều là một sinh mạng. Nhưng phải đến khi đặt tay lên bia tưởng niệm, nghe kể lại những lời trăn trối cuối cùng của đồng chí Phan Văn Rô hay chứng kiến vị trí từng lô cốt bắn xối xả vào đoàn người vượt ngục, tôi mới thấy hết chiều sâu của bi kịch và sự vĩ đại của những con người nơi đây.
| Đồng chí Lê Văn Sơn -cán bộ phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đồng Nai chia sẻ tại buổi lễ dâng hương, một nhận định khiến tôi nhớ mãi: “Tân Hiệp không chỉ đánh giá tinh thần chiến đấu của người chiến sĩ cách mạng, mà còn là phép thử lòng trung thành với Đảng. Khi không còn gì trong tay ngoài niềm tin, người cộng sản vẫn bước tiếp và chính điều đó làm nên chiến thắng hôm nay.” |
Nghe điều ấy, tôi tự hỏi mình phải sống và làm việc như thế nào để không hổ thẹn với những người đã hy sinh tuổi xuân trong ngục tù này.
Tiếp bước truyền thống, hun đúc trách nhiệm của người cán bộ hôm nay
Kỷ niệm 69 năm cuộc nổi dậy (02/12/1956 – 02/12/2025), các đồng chí lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân trong tỉnh đã đến dâng hương tưởng niệm tại Di tích Nhà lao Tân Hiệp. Đây là dịp để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã chiến đấu, hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc; tri ân các cựu tù chính trị vẫn tiếp tục cống hiến cho công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền hai cấp trong sạch, vững mạnh. Phong trào “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” tiếp tục được tỉnh quan tâm đẩy mạnh bằng những việc làm thiết thực, nhân văn, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho người có công.
Nhà lao Tân Hiệp hôm nay không chỉ là một di tích, mà là di sản tinh thần bất diệt; minh chứng về tội ác của thực dân, đế quốc và hơn hết là biểu tượng về ý chí kiên trung của người chiến sĩ cộng sản. Trên mảnh đất thấm máu đào này, hào khí “thành đồng Tổ quốc” vẫn vang vọng, trở thành ngọn lửa hun đúc tinh thần yêu nước và ý chí vươn lên cho các thế hệ Đồng Nai.
Cuộc nổi dậy phá khám Tân Hiệp mãi là niềm tự hào của các thế hệ đi trước và là nguồn động lực thôi thúc cán bộ, đảng viên và Nhân dân Đồng Nai hôm nay đoàn kết, xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh.
Trong bối cảnh tỉnh sau hợp nhất đang nỗ lực xây dựng hệ thống chính trị hai cấp tinh gọn, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển Đô thị sân bay Long Thành…, thì bài học từ Tân Hiệp là nguồn sức mạnh vô giá. Tinh thần bất khuất của những người chiến sĩ năm xưa nhắc nhở chúng ta rằng: dù việc khó đến đâu, đặt lợi ích của Nhân dân lên trên hết sẽ tìm ra con đường; dù thử thách lớn đến đâu, giữ vững bản lĩnh người cán bộ của Đảng sẽ vượt qua tất cả.
Thắp nén hương trên mảnh đất từng thấm máu đồng chí, đồng đội, tôi thầm nghĩ: “Dù thời gian có trôi đi, sự hy sinh của các anh không bao giờ phai nhạt. Chính những con người kiên trung nơi đây đã viết nên trang sử để chúng ta có hòa bình hôm nay, để Đồng Nai tiếp tục vươn mình mạnh mẽ.”
Hào khí Tân Hiệp, tinh thần người cộng sản kiên trung, sẽ mãi là lời nhắc nhở để mỗi cán bộ chúng tôi sống xứng đáng, trách nhiệm hơn và cống hiến nhiều hơn cho quê hương Đồng Nai anh hùng.
