Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bình Phướchttp://tuyengiaobinhphuoc.org.vn/uploads/logo-btg.png
Chủ nhật - 14/04/2024 23:43730
Năm 1698, chúa Nguyễn Phúc Chu sai Chưởng cơ Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lý vùng đất phương Nam và đặt nền hành chính nơi đây. Địa bàn Phước Long lúc đó thuộc tổng Bình An, huyện Phước Long, dinh Trấn Biên.
Năm 1808, tổng Bình An được nâng lên thành huyện Bình An, huyện Phước Long được nâng lên thành phủ Phước Long, dinh Trấn Biên đổi thành trấn Biên Hòa. Vùng đất Phước Long thuộc huyện Bình An, phủ Phước Long, trấn Biên Hòa.
Năm 1832, nhà Nguyễn đổi đất “Ngũ trấn” (Biên Hòa, Phiên An, Định Tường, Vĩnh Thanh, Hà Tiên) thành “Nam Kỳ lục tỉnh” (Biên Hòa, Phiên An, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên). Theo đó, trấn Biên Hòa đổi thành tỉnh Biên Hòa, gồm phủ Phước Long và 4 huyện. Địa bàn huyện Phước Long vào thời điểm này thuộc huyện Bình An, phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa. Năm 1838, phủ Phước Long có thêm huyện Phước Bình (lấy từ huyện Phước Chánh và huyện Bình An). Lúc này Phước Long thuộc huyện Phước Bình, phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa.
Một góc thị xã Phước Long ngày nay. Ảnh: baobinhphuoc.com.vn
Ngày 5-6-1862, triều đình nhà Nguyễn ký Hiệp ước Nhâm Tuất nhường ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ gồm Biên Hòa, Gia Định, Định Tường cho thực dân Pháp. Lập tức, Pháp chia cắt ranh giới hành chính của 3 tỉnh miền Đông, riêng tỉnh Biên Hòa, Pháp vẫn giữ hai phủ Phước Long, Phước Tuy và 4 huyện như cũ. Địa bàn Phước Long thuộc huyện Phước Bình, phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa. Năm 1912, thực dân Pháp lập các đại lý hành chính trong vùng đồng bào dân tộc Xtiêng quanh khu vực núi Bà Rá lấy tên là đại lý Sông Bé. Để lừa mị đồng bào dân tộc thiểu số, thực dân Pháp dùng chiêu bài “đất Thượng của người Thượng” và lập ra 6 tổng tự trị của tộc người Xtiêng ở Bù Nho, Bù Na, Bù Cháp, Đắk Ơ,... Năm 1924, thực dân Pháp cho thành lập quận Bà Rá. Địa bàn Phước Long là phần đất thuộc quận Bà Rá, tỉnh Biên Hòa. Năm 1925, quận Bà Rá đổi tên thành quận Phú Riềng, địa bàn Phước Long là phần đất thuộc quận Phú Riềng, tỉnh Biên Hòa. Năm 1927, quận Phú Riềng đổi tên thành quận Sông Bé, trung tâm hành chính đóng tại Bù Kroai (thuộc xã Đức Hạnh ngày nay). Địa bàn Phước Long là phần đất thuộc quận Sông Bé, tỉnh Biên Hòa.
Năm 1933, quận Sông Bé lại đổi tên thành quận Núi Bà Rá. Địa bàn Phước Long là phần đất thuộc quận Núi Bà Rá, tỉnh Biên Hòa. Ngày 22-10-1956, chính quyền Ngô Đình Diệm ra Sắc lệnh số 143/NV thành lập tỉnh Phước Long và chính thức thành lập tỉnh vào ngày 22-3-1957, với phần đất phía bắc của tỉnh Biên Hòa và quận Bù Đốp của tỉnh Thủ Dầu Một. Lúc đầu, tỉnh Phước Long được chia thành 2 quận, là quận Châu Thành - Phước Bình (tức quận Sông Bé) và quận Bù Đốp. Đến ngày 21-3-1958, chính quyền Ngô Đình Diệm ra Nghị định số 781/BNV-NĐ thành lập thêm 2 quận mới là quận Phước Hòa (vùng Bù Gia Mập và Bù Trăng Lơ) và quận Phước Tâm (quận Đức Phong), trung tâm tỉnh lỵ đặt tại Phước Bình. Năm 1961, quận Phước Hòa bị giải thể, quận Bù Đốp đổi thành quận Bố Đức, nâng tổng Bù Đăng thành quận Đức Phong và lập thêm quận mới là Đôn Luân.
Như vậy, ở thời điểm này, tỉnh Phước Long có 4 quận là Phước Bình, Bố Đức, Đức Phong và Đôn Luân. Địa bàn thị xã Phước Long ngày nay là phần đất thuộc quận Phước Bình, tỉnh Phước Long, có diện tích khoảng 97.970ha, dân số 24.247 người.
Theo hệ thống tổ chức và chỉ đạo chiến trường của ta, vùng đất Phước Long trước Cách mạng Tháng Tám thuộc tỉnh Biên Hòa. Đến tháng 5-1951, sáp nhập hai tỉnh Thủ Dầu Một và Biên Hòa thành tỉnh Thủ Biên, vùng đất Phước Long thuộc quận Sông Bé, tỉnh Thủ Biên. Tháng 6-1960, tỉnh Phước Long chính thức hình thành. Do đặc điểm tình hình thực tế, tỉnh Phước Long không tổ chức đơn vị hành chính theo quận, huyện mà lập thành các K2. Đến cuối năm 1971, hai tỉnh Phước Long và Bình Long hợp nhất thành Phân khu Bình Phước. Năm 1972 được đổi thành tỉnh Bình Phước.
Hệ thống đơn vị hành chính quận, huyện (còn gọi là K) ở Phước Long được hình thành từ tháng 6-1960. Theo đó, địa bàn thị xã Phước Long hiện nay thuộc các K1, K2 và K7. Đầu năm 1964, sáp nhập K1, K2, K7 thành K127, sau đó tách K127 thành K16 và K17, mật danh này được giữ cho đến tháng 4-1975.
Ngày 2-7-1976, theo quyết định của Quốc hội, tỉnh Sông Bé được thành lập trên cơ sở sáp nhập tỉnh Bình Phước và Thủ Dầu Một cùng 3 xã An Bình, Đông Hòa, Bình An của huyện Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Lúc này, huyện Phước Long là một trong 9 huyện, thị của tỉnh Sông Bé, hợp nhất từ 3 huyện Bù Đốp (Bố Đức), Phước Bình và Bù Đăng (Đức Phong) theo Quyết định số 55/CP ngày 11-3-1977 của Hội đồng Chính phủ.
