Chuyển đổi số trong xây dựng Nông thôn mới ở Bình Phước: Tiềm năng bứt phá và những bước đi chiến lược

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng tất yếu của Cách mạng công nghiệp 4.0 mà còn là "chìa khóa" giúp Bình Phước hiện thực hóa mục tiêu "nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh". Tỉnh đã và đang đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ, song vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua để hành trình số hóa nông thôn thực sự lan tỏa và bền vững.

Khát vọng số hóa nông thôn từ chủ trương lớn

Bình Phước đã xác định chuyển đổi số là giải pháp trọng tâm trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Quan điểm này được củng cố vững chắc từ Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhấn mạnh việc phát huy vai trò chủ thể của nông dân, gắn xây dựng giai cấp nông dân với công nghiệp hóa, đô thị hóa nông thôn, tạo điều kiện để cư dân nông thôn tiếp cận lối sống hiện đại.

Đặc biệt, Nghị quyết số 19-NQ/TW của Hội nghị Trung ương khóa XIII cũng đã định hướng rõ ràng về một nền nông nghiệp sinh thái, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, có giá trị gia tăng cao; một nông thôn hiện đại với điều kiện sống tiệm cận đô thị, môi trường xanh - sạch - đẹp, và những người nông dân văn minh, có thu nhập cao.

Để cụ thể hóa mục tiêu này, UBND tỉnh Bình Phước đã ban hành Quyết định số 1360/QĐ-UBND ngày 28/7/2022 về Bộ tiêu chí xã nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Trong đó, Tiêu chí số 8 "Thông tin và Truyền thông" đã đặt ra các yêu cầu cụ thể về dịch vụ bưu chính, viễn thông, internet, hệ thống đài truyền thanh và đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành.

Những bước chuyển mình ban đầu của nông thôn Bình Phước

Với sự quyết tâm cao độ trong lãnh đạo và chỉ đạo, công tác chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới tại Bình Phước đã gặt hái những thành quả tích cực. Nhiều địa phương đã chủ động bố trí kinh phí, tổ chức truyền thông, tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở và người dân.

Các chương trình được triển khai đồng bộ trên nền tảng công nghệ số. Hiệu quả quản lý, điều hành được nâng cao rõ rệt với 95% hồ sơ công việc cấp tỉnh, 80% cấp huyện và 60% cấp xã được xử lý trên môi trường mạng.

Toàn tỉnh có 86/86 xã (100%) đạt chuẩn Tiêu chí số 8 về Thông tin và Truyền thông (thuộc bộ tiêu chí xã nông thôn mới). Đồng thời, 23/73 xã (29%) đã đạt chuẩn Tiêu chí số 15 về hành chính công (thuộc bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao).

Sở Thông tin và Truyền thông tích cực rà soát, xây dựng các hệ thống cơ sở dữ liệu chuyên ngành tập trung, thống nhất nhằm chuẩn hóa và chia sẻ dữ liệu. Các lĩnh vực như thủy lợi, nước sạch, chăn nuôi, lâm nghiệp, sản phẩm nông nghiệp chủ lực (điều, cao su, tiêu, cà phê, cây ăn trái) và các sản phẩm OCOP đang được số hóa mạnh mẽ.

Cán bộ Sở Khoa học và Công nghệ Bình Phước hướng dẫn người dân
chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới

Nhiều hộ dân và hợp tác xã đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số như máy bay không người lái để chăm sóc cây trồng, hệ thống tưới tự động, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và sức cạnh tranh trên thị trường.

Những thách thức trên chặng đường số hóa

Mặc dù đạt được những kết quả đáng ghi nhận, quá trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới ở Bình Phước vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn. Chất lượng nguồn nhân lực khu vực nông thôn tương đối thấp, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin của người dân còn hạn chế do trình độ học vấn chưa cao.

Kiến thức, kỹ năng về chuyển đổi số của người dân, doanh nghiệp vẫn ở mức thấp. Đội ngũ cán bộ cơ sở còn thiếu kinh nghiệm, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu trong quá trình chuyển đổi số và xây dựng xã nông thôn mới thông minh.

Hạ tầng viễn thông băng rộng ở nhiều vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa kém phát triển. Mức độ bảo mật và an toàn thông tin chưa cao. Nhiều vùng còn khó khăn trong việc tiếp cận internet và thiếu thiết bị điện thoại thông minh. Trang thiết bị phục vụ cán bộ, công chức xã còn hạn chế, cấu hình kỹ thuật thấp, lạc hậu, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc...

Giải pháp cho tương lai số hóa nông thôn

Để đẩy mạnh chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, thời gian tới Bình Phước cần tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp như sau:

Một là, đẩy mạnh truyền thông và thay đổi tư duy

Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về lợi ích của chuyển đổi số cho cấp ủy, chính quyền và người dân. Khuyến khích tích cực học hỏi, chủ động ứng dụng công nghệ số vào xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế nông nghiệp số và xây dựng xã hội số ở nông thôn. Đa dạng hóa hình thức truyền thông qua phương tiện đại chúng, hội nghị, hội thảo, mô hình khuyến nông để lan tỏa vai trò và lợi ích của công nghệ số.

Hai là, hoàn thiện chính quyền số và dịch vụ công trực tuyến

Tăng cường xây dựng và hoàn thiện hệ thống dịch vụ công trực tuyến liên thông, đồng bộ các cấp, hướng tới đạt mức độ 3, mức độ 4 ở cấp xã. Đảm bảo các dịch vụ công trực tuyến thân thiện, dễ sử dụng, có cơ chế hướng dẫn tự động, cho phép người dùng đánh giá sự hài lòng và hoạt động ổn định

Ba là, nâng cao năng lực số cho nông dân

Chính quyền địa phương chủ động phối hợp với các tập đoàn, công ty viễn thông triển khai các dự án nâng cao nhận thức, kiến thức và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho cán bộ, hội viên nông dân. Tăng cường khả năng tiếp cận và sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, internet để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và đời sống. Hướng dẫn khai thác thông tin giá cả thị trường, địa chỉ tin cậy về giống, vốn, vật tư; giới thiệu và quảng bá nông sản trên nền tảng số.

Bốn là, phát triển kinh tế nông nghiệp số và kinh tế tuần hoàn

Tăng cường ứng dụng công nghệ số trong phát triển kinh tế nông thôn theo hướng kinh tế tuần hoàn. Thúc đẩy quy trình sản xuất khép kín, tái chế chất thải, phế, phụ phẩm thành nguyên liệu đầu vào, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao, giảm lãng phí và bảo vệ môi trường.

Năm là, hỗ trợ thương mại điện tử và tiếp cận thị trường

Khuyến khích người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp tạo gian hàng thương mại điện tử với các sản phẩm nông nghiệp an toàn, sản xuất theo chuỗi. Hỗ trợ xây dựng website thương mại điện tử, tham gia các sàn giao dịch, sử dụng công cụ kinh doanh điện tử. Tập huấn kỹ năng livestream, họp nhóm, gửi hình ảnh/video; hỗ trợ đóng gói, bảo quản, vận chuyển sản phẩm.

Sáu là, phát triển dịch vụ số và kỹ năng an toàn

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là một hành trình dài, đòi hỏi sự đầu tư về nguồn lực, công nghệ và đặc biệt là yếu tố con người. Với những định hướng chiến lược và quyết tâm cao, Bình Phước đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn về một nông thôn thông minh, hiện đại, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân trên địa bàn tỉnh.