Bao đời nay, truyền thống văn hóa tốt đẹp, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn’, tưởng nhớ công lao Vua Hùng đã ăn sâu vào tiềm thức các thế hệ người con đất Việt. Để rồi, vào ngày 10/3 âm lịch hằng năm, đồng bào muôn phương lại tìm về Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ dâng hương tôn vinh, tri ân công đức tổ tiên của dân tộc.
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch) hằng năm là một ngày Quốc lễ, ẩn chứa những giá trị tinh thần thiêng liêng, cao quý của một dân tộc có lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước.
Bắt nguồn từ truyền thống thờ cúng tổ tiên, người Việt đã tôn vinh các Vua Hùng là thủy tổ chung của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và gìn giữ hương khói từ đời này qua đời khác, với tinh thần “Con người có tổ, có tông/ Như cây có cội, như sông có nguồn”. Vì thế, Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày để cả dân tộc tưởng nhớ, biết ơn tiền nhân đã có công sinh thành giống nòi; khai mở bờ cõi, tạo dựng hình hài đất nước.
Với lòng tôn kính, biết ơn Vua Hùng, cộng đồng người Việt đã tự nguyện thờ cúng Hùng Vương, đưa việc thờ cúng Hùng Vương trở thành tín ngưỡng, là biểu tượng văn hóa tạo nên truyền thống đoàn kết, yêu thương, đùm bọc và cùng vượt qua mọi khó khăn thử thách để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và Lễ hội Đền Hùng thể hiện sự gắn bó của cộng đồng trong nghĩa “đồng bào”, với truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu Cơ, dân tộc Việt Nam cùng có chung một cội nguồn, chung một dòng máu Lạc Hồng, là những người con cùng một bọc, nghĩa “đồng bào” từ đó mà sinh ra, cả nước cùng tôn thờ một vị vua Tổ, một biểu hiện cho sức mạnh siêu nhiên bảo vệ cho sự tồn vong của dân tộc, của cả cộng đồng.
Với sự “Hội tụ” sâu sắc nhất nghĩa “đồng bào”, ý thức cội nguồn của hàng triệu triệu người dân đất Việt và sự “lan tỏa” mạnh mẽ từ Khu di tích lịch sử Đền Hùng không chỉ đến các di tích thờ Hùng Vương, danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương trong tỉnh Phú Thọ mà còn lan rộng ra các di tích thờ Hùng Vương trong và ngoài nước đều đồng loạt tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương vào ngày 10/3 âm lịch trang nghiêm, thành kính, có ý nghĩa giáo dục sâu sắc ý thức dân tộc, tình yêu quê hương, đất nước.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cùng các đại biểu dâng hương tại Lăng Hùng Vương năm 2022 (ảnh: Báo Phú Thọ)
Hằng năm, hàng triệu lượt người hành hương về núi thiêng Nghĩa Lĩnh để tưởng nhớ Hùng Vương, nhớ ơn công lao Tổ tiên đã có công dựng nước và giữ nước, cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, cầu may mắn, sức khỏe cho bản thân và gia đình. Những cuộc hành hương về quá khứ, giao tiếp với tổ tiên của quốc gia và gia đình là những hình thức kết nối sức mạnh của tổ tiên như là phương thức gặp gỡ và vượt qua thách thức của cuộc sống hiện tại.
Từ cộng đồng người Việt ở Phú Thọ, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương lan tỏa mở rộng ra phạm vi cả nước, trở thành tập quán của cộng đồng người Việt Nam ở trong và ngoài. Người Việt Nam ở mọi miền đất nước và ở nước ngoài sáng tạo những không gian thờ cúng Hùng Vương riêng, xin chân nhang, đất, nước từ Đền Hùng về thờ cúng Ngài với tư cách ông Tổ của dân tộc. Đây là đức tin tín ngưỡng thuần Việt đã vượt qua mọi thời đại để trở thành biểu tượng cho khát vọng trường tồn, độc lập tự chủ lâu dài, vĩnh viễn và ước mơ về sự phồn vinh của quốc gia, dân tộc.
Lễ dâng hương giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Phú Thọ) năm 2022
