Trong những năm qua, các cấp ủy đảng, chính quyền chăm lo xây dựng con người Bình Phước phát triển toàn diện, có đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, chú trọng tới các đặc tính: hòa hợp, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo; triển khai thực hiện tốt công tác giáo dục, đào tạo, văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao và các lĩnh vực liên quan, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của tỉnh.
Công tác giáo dục truyền thống văn hóa, truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ đạt nhiều kết quả, có nhiều chuyển biến. Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” và các phong trào thi đua yêu nước như: phong trào giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo; thanh niên xung kích, lập thân, lập nghiệp; toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; xây dựng hạ tầng giao thông nông thôn với phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”; đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn, tương thân, tương ái, lá lành đùm lá rách. Phong trào nhân đạo từ thiện, phong trào “nghĩa tình đồng đội”… mang lại hiệu quả thiết thực.
Những đặc tính cơ bản “yêu quê hương đất nước, yêu hòa bình, nhân ái, trọng nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo” của con người Bình Phước ngày càng được khẳng định và phát huy trong công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương. Nhận thức về chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức, lối sống, truyền thống yêu nước, trình độ hiểu biết xã hội của người dân từng bước được nâng lên; ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm của công dân đối với đất nước, với cộng đồng được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ, niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng được củng cố và tăng cường. Ngày càng xuất hiện nhiều gương người tốt, việc tốt, nhiều điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực, địa bàn được các cấp, các ngành tuyên dương, khen thưởng. Qua đó đã góp phần tích cực trong việc xây dựng và thực hiện những chuẩn mực đạo đức con người Bình Phước trong giai đoạn mới.
Nét đặc sắc về văn hóa tộc người của đồng bào dân tộc ở Bình Phước
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh tiếp tục được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện với nhiều mô hình, cách làm mới, nội dung phong phú, có hiệu quả thiết thực. Bình Phước có 73 xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới, đạt 84,8%. Công tác xây dựng gia đình văn hóa gắn với việc giáo dục các giá trị đạo đức, lối sống, phòng, chống bạo lực gia đình, mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong cộng đồng từng bước được quan tâm, thực hiện hiệu quả. Sự liên kết, phối hợp giữa ba yếu tố gia đình - nhà trường - xã hội trong xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống, nhân cách cho giới trẻ tiếp tục được phát huy.
Việc xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội có nhiều chuyển biến tích cực gắn với việc thực hiện quy ước, hương ước. Đến nay, 843/843 thôn, ấp, khu phố đều có hương ước, quy ước có nội dung lồng ghép thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Các hoạt động quản lý, tổ chức lễ hội trên địa bàn tỉnh được chỉ đạo triển khai đúng quy định, nội dung lễ hội phù hợp với truyền thống văn hóa, bảo tồn có chọn lọc những phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc, đáp ứng nhu cầu tâm linh và giải trí của Nhân dân, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tạo sự gắn kết trong cộng đồng. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Cuộc vận động “Người Bình Phước nói lời hay, làm việc tốt” trên địa bàn tỉnh được tổ chức rộng khắp trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng và an ninh đã mang lại những hiệu quả thiết thực trên nhiều mặt, thu hút được sự tham gia tích cực của Nhân dân, góp phần tạo nên sự đồng thuận trong toàn xã hội.
Huy động các nguồn lực, đề cao tính tích cực của hoạt động xã hội hóa trong xây dựng đời sống văn hóa, khơi dậy tinh thần đoàn kết, nghĩa tình, lòng nhân ái giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống, tri ân gia đình chính sách, chia sẻ với các đối tượng xã hội gặp khó khăn có bước chuyển tích cực. Xuất hiện nhiều phong trào, mô hình văn hóa tiêu biểu tại cơ sở như Cuộc vận động “Xây dựng đời sống văn hóa trong công nhân viên chức - lao động”; cuộc vận động “Người Bình Phước nói lồi hay làm việc tốt”; Phong trào “Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi gắn với xây dựng đời sống văn hóa”; Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”… Hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng được quản lý tốt hơn, tạo điều kiện để người dân tham gia sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa. Từng bước thu hẹp khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa các vùng.
Nhiệm vụ bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc có chuyển biến tích cực. Công tác sưu tầm, nghiên cứu các giá trị văn hóa của dân tộc thiểu số được tiến hành đồng bộ và kịp thời, nhờ đó các giá trị văn hóa cả vật thể và phi vật thể được bảo tồn, lưu giữ và phát huy. Bình Phước hiện có 45 di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng, trong đó có 5 di tích quốc gia đặc biệt, 12 di tích quốc gia, 28 di tích cấp tỉnh; 1 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận đó là đờn ca tài tử Nam Bộ, có 6 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 25 di sản phi vật thể cấp tỉnh.
Các lễ hội truyền thống trong đồng bào dân tộc được phục dựng, liên hoan văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số được tổ chức 2 năm/lần từ huyện đến tỉnh. Hiện Bình Phước có các di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; phục dựng 08 lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số. Việc mở các lớp truyền dạy và thực hành duy trì như: mô hình đan lát truyền thống của người Khmer, kỹ thuật chế biến rượu cần của người S’tiêng, nghề dệt thổ cẩm của người S’tiêng…
Nền văn học, nghệ thuật của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, mang tính chuyên nghiệp hơn; hoạt động phổ biến, sáng tác, quảng bá, biểu diễn tác phẩm văn học, nghệ thuật khá có bước phát triển sâu rộng, thu hút ngày càng đông đảo các văn nghệ sĩ, các tầng lớp nhân dân tham gia. Đến năm 2024, tỉnh Bình Phước có 282 hội viên, sinh hoạt tại 11 chi hội cơ sở và chi hội chuyên ngành Trung ương. Đội ngũ văn nghệ sĩ ngày càng lớn mạnh, tâm huyết với nghề, sáng tác nhiều tác phẩm được dư luận đánh giá cao, tham gia tích cực, hiệu quả các cuộc thi, hội thi do Trung ương phát động như cuộc thi giải Búa Liềm Vàng; cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng...
Xây dựng môi trường văn hóa phù hợp với chuyển đổi số; xây dựng và phát triển nền tảng cho chính quyền số và kinh tế số trong lĩnh vực văn hóa. Xây dựng hệ thống quản lý, khai thác và tích hợp cơ sở dữ liệu ngành văn hóa. Tỉnh tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số để xây dựng “dữ liệu số” làm cơ sở hoạch định, định hướng phát triển, hoàn thiện việc kiểm kê, số hóa di tích, di sản văn hóa, lễ hội trên địa bàn tỉnh; số hóa các đầu sách tại thư viện tỉnh; số hóa và xây dựng mô hình 3D về các hiện vật, bảo vật, các điểm đến hấp dẫn trên địa bàn tỉnh.
Hệ thống thông tin đại chúng đã đáp ứng được yêu cầu thông tin tuyên truyền, phổ biến kiến thức đưa đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước đến các tầng lớp nhân dân, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, cổ vũ phong trào thi đua yêu nước, phê phán các hiện tượng tiêu cực, các thông tin sai, xuyên tạc, chống phá sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc quản lý các loại hình thông tin trên internet, mạng xã hội, truyền thông số có nhiều chuyển biến, góp phần quảng bá, xây dựng văn hóa và con người Bình Phước trước yêu cầu mới.
