Thực hiện chỉ đạo của Trung ương Cục và Quân ủy Miền, tháng 11-1971, Đảng bộ Bình Phước tổ chức hội nghị kiểm điểm việc triển khai tinh thần các chỉ thị, nghị quyết của trên, vạch kế hoạch hành động cho toàn phân khu trong thời gian tới. Nghị quyết nêu rõ “toàn Đảng bộ ra sức nắm lấy thời cơ thuận lợi trước mắt… Quyết tâm đánh bại về cơ bản chương trình bình định của địch. Quyết tâm giành thắng lợi lớn nhất”. Nghị quyết đã đề ra nhiệm vụ cụ thể cho từng vùng, từng đơn vị trực thuộc, nhấn mạnh phương châm vừa đánh tiêu diệt địch, vừa hỗ trợ quần chúng phá ấp, phá kềm làm tan rã, sụp đổ lực lượng kềm kẹp và hệ thống phòng thủ của địch; mở rộng vùng giải phóng tạo thế và lực cho ta; huy động lực lượng địa phương vận chuyển lương thực, thực phẩm, đạn dược về nơi tập kết theo kế hoạch; bố trí lực lượng vũ trang địa phương hiệp đồng với quân chủ lực tiến công địch.
Trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972 trên chiến trường Đông Nam bộ, Bộ Chỉ huy Miền sử dụng ba sư đoàn bộ binh (Sư đoàn 5, Sư đoàn 7 và Sư đoàn 9) và lực lượng vũ trang Bình Phước tham gia chiến dịch. Sư đoàn 7 và lực lượng vũ trang Bình Phước được giao nhiệm vụ chốt chặn Tàu Ô (nay thuộc thị trấn Tân Khai, huyện Hớn Quản) kết hợp đánh vận động, sau đó chuyển sang chiến đấu phòng ngự khu vực đã chia cách địch trên đường 13.
Nhiệm vụ là tấn công, ngăn chặn địch trên đường 13 dài gần 20km, đoạn từ phía nam Bình Long đến phía bắc Chơn Thành, trọng điểm là khu vực Tàu Ô để quân ta giải phóng Lộc Ninh và tiến công thị xã An Lộc.
Thực hiện phương châm chỉ đạo chiến dịch “chốt cứng, chặn đứng”, giữ vững trận địa dài ngày và ngăn không cho địch dùng xe tăng, xe cơ giới vượt qua chốt chặn Tàu Ô, lấy thế trận bao vây, chia cắt, chặn bộ binh, cơ giới địch lên tăng viện và không cho địch tháo chạy về Sài Gòn….Cụm chốt chặn chiến dịch trên đường 13 (Tàu Ô) có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972:
Thứ nhất, lựa chọn Tàu Ô để lập chốt chặn vì nơi này có suối Tàu Ô, có cống to, xe tăng của địch không thể vượt qua được. Do vậy, Bộ tư lệnh Miền đưa Sư đoàn 7 mà chủ lực là Trung đoàn 209 và lực lưỡng vũ trang Bình Phước vào chốt ngay cống Tàu Ô, với quyết tâm giữ đường 13. Tuyến đường này có ý nghĩa chiến lược quan trọng, do áp sát Sài Gòn.
Thứ hai, có giữ được đường 13 thì chúng ta mới giữ được địa bàn Lộc Ninh, đảm bảo và đưa Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam về căn cứ cách mạng, do vậy ta với địch tranh giành nhau từng tấc đất. Phương châm chỉ đạo toàn bộ hoạt động của chiến dịch “chốt cứng, chặn đứng” với quyết tâm “mỗi người là một mũi thép tiến công”.
Do vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, Tàu Ô – Xóm Ruộng trở thành chiến lũy án ngự đoạn đường 13, đây là bàn đạp quan trọng để ta phát triển xuống vùng trung tuyến hoặc địch tiến ra vùng giải phóng, trở thành khu vực trọng điểm giành giật giữa ta và địch trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972.
Hướng tiến công chính trong chiến dịch Nguyễn Huệ là đánh vào tuyến phòng thủ phía bắc Sài Gòn của địch – nơi có trục đường 13 án ngự, chiến dịch bắt đầu từ ngày 4/4/1972 và kết thúc ngày 28/8/1972, tuy nhiên thời gian tiến công chỉ hơn một tháng với 3 trận đánh lớn, đó là: tiêu diệt chi khu và chiến đoàn địch ở Lộc Ninh (từ ngày 4 đến ngày 7 /4/1972), tấn công tiểu khu, thị xã An Lộc lần thứ nhất (ngày 13/4/1972) và tấn công An Lộc lần thứ hai (ngày 11/5/1972), còn lại các trận đánh chủ yếu diễn ra trên đường 13 - chốt chặn Tàu Ô, Tân Khai, Ông Tề.
Thanh niên Bình Phước làm nghĩa vụ dân công hỏa tuyến
Trải qua 150 ngày đêm chiến đấu tại chốt chặn Tàu Ô (từ ngày 5-4 đến 28-8-1972), Sư đoàn 7 và quân dân Bình Phước đã tổ chức đánh gần 800 trận lớn nhỏ với nhiều hình thức khác nhau như: Đánh phục kích, tập kích, vây ép… tiêu diệt 8.189 tên; bắt 211 tên địch; bắn rơi và phá hủy 119 máy bay các loại; phá hủy 202 xe các loại, 102 khẩu pháo, 20 hầm đạn và nhiên liệu, thu 390 súng các loại. Địch thiệt hại nặng buộc phải rút chạy khỏi khu vực tác chiến, từ bỏ ý đồ giải tỏa Quốc lộ 13.
Ý nghĩa lịch sử chiến thắng chốt chặn Tàu Ô
Chốt chặn Tàu Ô Tàu Ô trở thành cái bẫy thu hút nhiều đơn vị chủ lực của địch đến tham chiến và trở thành ác mộng đối với nhiều sĩ quan chỉ huy cấp sư đoàn, quân đoàn và cả Bộ Tổng tham mưu quân ngụy sài Gòn. Những trận đánh Tàu Ô – Xóm Ruộng, cống Ông Tề, Tân Khai, Thanh Bình của bộ đội chủ lực tạo điều kiện để du kích địa phương tập trung uy hiếp tề xã, tề ấp và diệt một bộ phận lớn sinh lực địch. Sĩ quan, binh lính địch suy sụp tinh thần chiến đấu, binh lính đào ngũ, rã ngũ tăng lên, đồn bót địch co lại, không dám bung ra hoạt động như trước.
Chiến thắng chốt chặn Tàu Ô có vai trò, ý nghĩa lịch sử to lớn trong cuộc tiến công chiến lược năm 1972 đối với cách mạng ở Nam bộ nói riêng và cách mạng Việt Nam nói chung. Chiến thắng chốt chặn Tàu Ô trên Đường 13 đã làm cho đế quốc Mỹ, ngụy Sài Gòn thiệt hại nặng nề. Đây là chiến công oanh liệt của Sư đoàn 7 cùng với quân dân Bình Phước đã đập tan hoàn toàn ý đồ tiến công lấn chiếm vùng căn cứ giải phóng của địch tại chiến trường miền Đông Nam bộ; làm lung lay học thuyết Ních – xơn và chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” đánh bại từng phần, từng bước ngăn chặn quân địch lấn chiếm hòng bình định và tràn ngập lãnh thổ; củng cố và mở rộng vùn căn cứ cách mạng tạo tiền đề vững chắc cho quân chủ lực Miền đứng vững trên địa bàn chiến lược Đông Nam bộ, đảm bảo an toàn cho Sở Chỉ huy Miền và cơ quan đầu não của Đảng đóng trên địa bàn.
Trong chiến thắng chốt chặn Tàu Ô nói riêng và chiến dịch tiến công Nguyễn Huệ nói chung, chúng ta đã vận dụng linh hoạt và thành công phương thức tác chiến “chốt cứng, chặn đứng” kết hợp giữ vững trận địa dài ngày và ngăn không cho địch dùng xe tăng, xe cơ giới vượt qua chốt chặn Tàu Ô, lấy thế trận bao vây, chia cắt, chặn bộ binh, cơ giới địch lên tăng viện và không cho địch tháo chạy về Sài Gòn….
Thắng lợi lớn nhất là giải phóng hoàn toàn một huyện miền núi giáp biên giới và tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, tạo thế cho các khu vực khác của Nam bộ; đồng thời giữ vững vùng giải phóng Lộc Ninh, góp phần to lớn làm nên chiến thắng Nguyễn Huệ. Do đó, chiến thắng chốt chặn Tàu Ô không chỉ có vai trò trọng yếu trong chiến dịch Nguyễn Huệ mà còn có ý nghĩa chiến lược đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi của nhân dân ta.
Đồng chí Đại tá Nguyễn Văn Dũng - Phó Chính ủy Quân đoàn 4
phát biểu tại buổi tọa đàm Chiến thắng Chốt chặn Tàu Ô - 50 năm một chặng đường
(28/8/1972 - 28/8/2022)
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và lãnh đạo Quân đoàn 4, Binh đoàn 16, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam và lãnh đạo tỉnh, huyện Hớn Quản dâng hoa, dâng hương tại di tích lịch sử quốc gia chốt chặn Tàu Ô
Sau hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 50 năm chiến thắng chốt chặn Tàu Ô, về Hớn Quản hôm nay, chúng ta tự hào về sự đổi thay của một huyện anh hùng đang từng ngày phát triển vững bước đi lên. Hớn Quản đã và đang phát huy truyền thống cách mạng, phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, khơi dậy sức dân thành động lực, khát vọng vươn lên, xây dựng huyện Hớn Quản ngày càng văn minh, giàu đẹp để tri ân, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với công lao to lớn của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 4 cùng các lực lượng và Nhân dân Bình Phước đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
