'Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm của đổi mới'

Sau 2 năm ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19, ngành giáo dục bước vào năm học 2022-2023 với một tâm thế mới, được xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông.

Phóng viên đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn về những nhiệm vụ lớn của ngành để vượt qua những thách thức của quá trình đổi mới, đáp ứng được kỳ vọng của xã hội về chất lượng giáo dục và đào tạo.

Đổi mới giáo dục là nhiệm vụ lớn, nhiều thách thức

- Thưa Bộ trưởng, một năm học mới lại bắt đầu, xin Bộ trưởng chia sẻ về những nhiệm vụ trọng tâm của ngành Giáo dục trong năm học 2022-2023?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Trước khi nói về mục tiêu, nhiệm vụ năm học mới, tôi muốn quay lại với năm học vừa qua - một năm học rất đặc biệt. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, trường học phải đóng cửa ở phần lớn các tỉnh, thành phố trên cả nước. Một thời gian rất dài học sinh phải học trực tuyến, học qua truyền hình và các hình thức khác. Sau đó, chúng ta cùng nhau cố gắng mở lại trường học, đưa học sinh quay trở lại học bình thường. Trong một năm học đầy khó khăn, thách thức, ngành Giáo dục đã nỗ lực hoàn thành các nhiệm vụ đề ra và kiên trì với mục tiêu chất lượng.

Ở thời điểm hiện tại, một năm học mới bắt đầu, đại dịch cơ bản được khống chế. Tuy nhiên, có thể thấy, thách thức của đại dịch vẫn còn nguyên với ngành giáo dục. Đó là tác động của dịch bệnh đến chất lượng giáo dục, đến sức khỏe của học sinh về cả thể chất lẫn tinh thần, đến các mục tiêu rèn luyện về kỹ năng và những ảnh hưởng trên nhiều phương diện khác.

Các nhiệm vụ trọng tâm của ngành đã được thể hiện trong Chỉ thị về thực hiện nhiệm vụ trọng tâm năm học 2022-2023. Bước vào năm học mới, một trong những nhiệm vụ quan trọng ngành phải làm là tiếp tục củng cố kiến thức, bù đắp, hỗ trợ những học sinh chịu nhiều thiệt thòi trong đại dịch, đặc biệt là các cháu chịu ảnh hưởng nặng của dịch bệnh, những cháu có hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ mất vì dịch bệnh... Những hỗ trợ về tâm lý, bù đắp về kiến thức, củng cố các kỹ năng sẽ là công việc quan trọng mà ngành Giáo dục phải làm trong thời gian sắp tới.

Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm triển khai nhiệm vụ đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông, thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong đó, có việc triển khai dạy theo chương trình mới đối với lớp 3, lớp 7, lớp 10; thẩm định sách giáo khoa các lớp 4, 8, 11 và chuẩn bị biên soạn cho lớp 5, 9 và 12.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn

Muốn đổi mới về phương pháp dạy và học, về kiểm tra, đánh giá thì trước hết đội ngũ giáo viên phải không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực về cả kiến thức, kỹ năng sư phạm. Chỉ khi nào lực lượng giáo viên đổi mới, phát triển thì nhiệm vụ đổi mới giáo dục của toàn ngành mới được thực hiện tốt.

Bên cạnh đó, cần phải cung cấp thông tin rộng rãi để có được sự thấu hiểu, đồng hành, chia sẻ của các bậc phụ huynh và toàn xã hội trong sự nghiệp đổi mới này. Nếu thiếu đi sự thấu hiểu, đồng hành, chia sẻ từ phía phụ huynh cũng như xã hội thì việc đổi mới rất khó khăn. Do đó, để thực hiện thành công đổi mới, cần phải có giải pháp tổng thể, trong đó, sự nỗ lực, cố gắng và vai trò của các nhà giáo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Đổi mới giáo dục nói chung và triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới là nhiệm vụ lớn và nhiều thách thức, phải đảm bảo về mặt thời gian, lượng công việc rất lớn trong khi các điều kiện đảm bảo chất lượng, điều kiện thực hiện còn rất khó khăn. Do đó, để hoàn thành được nhiệm vụ này, cần có nỗ lực lớn của toàn ngành, sự phối hợp, vào cuộc đầy quyết tâm của các địa phương, các bộ, ngành liên quan.

Bên cạnh đó, các nhiệm vụ về phổ cập đối với mầm non, xây dựng xã hội học tập, tiếp tục thực hiện tự chủ đại học để làm sao tự chủ đại học bước vào giai đoạn mới, đi vào chiều sâu, đạt tới các mục tiêu chất lượng giáo dục đại học ngày càng cao... được xem là những nhiệm vụ đặt ra trong năm học mới đối với ngành giáo dục. Toàn ngành cũng sẽ tập trung thực hiện các mục tiêu chiến lược khác như chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo, quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng và nhiều công việc lớn khác.

Địa phương cần chủ động đặt hàng đào tạo giáo viên

- Thiếu giáo viên là khó khăn chung của các địa phương khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới. Vừa qua, Bộ Chính trị đã quyết định bổ sung biên chế giáo viên cho các địa phương giai đoạn 2022-2026, trong đó, riêng năm học 2022-2023 giao bổ sung 27.850 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông công lập. Tuy nhiên, một trong những khó khăn của các tỉnh, thành phố hiện nay là nguồn nhân lực để tuyển dụng. Vậy Bộ Giáo dục và Đào tạo có những giải pháp gì để phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan và các địa phương giải quyết vấn đề này, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Bộ Giáo dục và Đào tạo hiểu những khó khăn về việc thiếu giáo viên trong quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018. Thời gian vừa qua, Bộ đã tham mưu, đề xuất, thực hiện các giải pháp để khắc phục. Việc kiên trì phối hợp với Bộ Nội vụ tham mưu, đề xuất bổ sung biên chế giáo viên là một trong những giải pháp như vậy.

Ngày 18-7-2022, tại Quyết định số 72-QĐ/TW, Bộ Chính trị đã giao bổ sung 65.980 biên chế giáo viên trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2026, riêng năm học 2022-2023 giao bổ sung 27.850 biên chế giáo viên mầm non, phổ thông công lập. Ngay sau khi có Quyết định của Bộ Chính trị, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai tuyển dụng biên chế giáo viên mầm non, phổ thông.

Trong hướng dẫn này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các địa phương tập trung các giải pháp để bảo đảm nguồn tuyển dụng biên chế giáo viên như: thông tin rộng rãi về biên chế tuyển dụng, làm việc với các cơ sở đào tạo để có nguồn tuyển dụng, trao đổi với các địa phương khác để phối hợp tuyển dụng theo các môn học đáp ứng yêu cầu...

Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo rà soát, xác định cụ thể số lượng, cơ cấu giáo viên còn thiếu của địa phương theo từng cấp học, môn học đến năm 2026 báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Nội vụ để bổ sung biên chế giáo viên trong tổng số biên chế giáo viên bổ sung đến năm 2026 theo Quyết định số 72-QĐ/TW nhằm bảo đảm lộ trình và cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của địa phương.

Học sinh cả nước chuẩn bị bước vào năm học 2022-2023

Về lâu dài, các địa phương cần có lộ trình đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho ngành Giáo dục để bảo đảm có nguồn tuyển dụng cho lộ trình cấp bổ sung biên chế đến năm 2026. Chủ động đặt hàng đào tạo với các cơ sở đào tạo giáo viên trên cơ sở nhu cầu giáo viên và có chính sách ưu tiên, thu hút trong tuyển dụng để bảo đảm nguồn tuyển dụng theo từng năm.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều cuộc làm việc với các trường sư phạm và trong thời gian qua, hệ thống đào tạo sư phạm, cũng như các chính sách hỗ trợ trong đào tạo sư phạm đã có nhiều chuyển động tích cực. Đầu vào của các trường sư phạm đang tốt hơn, đây sẽ là một trong những giải pháp quan trọng cho vấn đề thiếu giáo viên. Tuy nhiên, để các chính sách hỗ trợ trong đào tạo sư phạm thực sự phát huy hiệu quả, cần có thêm sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ phía các Bộ, ngành và đặc biệt là từ phía các địa phương trong đặt hàng nhu cầu, tuyển dụng và sử dụng.

Đề xuất lộ trình tăng học phí hợp lý

- Vấn đề học phí, các khoản thu là câu chuyện “cũ” nhưng luôn “nóng” trong mỗi mùa tựu trường. Thưa Bộ trưởng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những chỉ đạo như thế nào để giảm gánh nặng về học phí, các khoản thu cho học sinh, phụ huynh, đặc biệt trong bối cảnh khó khăn sau 2 năm ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Theo Nghị định 81 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, năm học 2022-2023 sẽ bắt đầu lộ trình tăng học phí, qua đó nhằm hướng tới mong mỏi tốt hơn về các điều kiện dạy và học.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, 2 năm dịch COVID-19 đã ảnh hưởng tới đời sống của người dân. Qua nghiên cứu số liệu thu nhập bình quân đầu người quý 1/2022 so với năm trước thì mức thu nhập bình quân của người lao động còn thấp.

Để tiếp tục hỗ trợ kịp thời đối với học sinh, sinh viên, hộ gia đình có thu nhập thấp, có hoàn cảnh khó khăn, bình ổn giá và kiểm soát lạm phát, góp phần phục hồi phát triển kinh tế, ổn định đời sống của nhân dân, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất lộ trình học phí để trình xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ.

Để chia sẻ gánh nặng với phụ huynh, đến nay đã có nhiều địa phương quyết định giữ nguyên mức học phí hoặc miễn hoàn toàn học phí bậc Trung học Cơ sở cho học sinh từ năm học 2022-2023.

Bên cạnh chính sách học phí, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã trình Chính phủ phương án sử dụng ngân sách nhà nước mua sách giáo khoa phổ thông cho học sinh mượn để triển khai từ năm học 2022-2023. Nếu được triển khai, chính sách này cũng sẽ góp phần giúp giảm gánh nặng kinh tế cho học sinh, phụ huynh, nhất là học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh vùng sâu, vùng xa.

Đối với các khoản thu khác ngoài học phí, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều chỉ đạo, hướng dẫn trước đó nhằm “chống lạm thu” đầu năm học mới. Mới nhất, trong công văn gửi tới các Sở Giáo dục và Đào tạo về việc triển khai một số hoạt động đầu năm học 2022-2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề nghị các Sở hướng dẫn các trường thực hiện đúng các quy định về quản lý thu, chi tài chính, công khai các khoản thu, chi đầu năm học.

- Bộ trưởng có điều gì muốn nhắn nhủ tới cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên nhân dịp khai giảng năm học mới?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Nếu như năm học 2021-2022 là một năm kiên trì mục tiêu chất lượng, cố gắng hoàn thành kế hoạch năm học thì năm học mới này, mục tiêu đặt ra là củng cố, nâng cao chất lượng và hoàn thành được các nhiệm vụ, mục tiêu đổi mới.

Năm học 2022-2023 được xác định là năm trọng tâm của đổi mới, do đó, đòi hỏi toàn ngành đã cố gắng rồi cần cố gắng hơn nữa, đã nỗ lực rồi cần nỗ lực hơn nữa để vượt qua được những thách thức của quá trình đổi mới, qua đó đáp ứng được kỳ vọng của xã hội về chất lượng giáo dục và đào tạo, thực hiện tốt các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân giao cho ngành.

Trước thềm năm học mới, tôi muốn gửi đến tất cả các thầy cô giáo, những người công tác trong ngành giáo dục và toàn thể các em học sinh, sinh viên trên cả nước lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, bình an. Chúc cho một năm học mới với nhiều thành tựu và chúng ta cùng nhau nỗ lực để đạt những thành quả tốt nhất cho ngành giáo dục trong thời gian sắp tới.

- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.