Chiến thắng chốt chặn Tàu Ô - niềm tự hào của người Bình Phước

Vị trí chốt chặn Tàu Ô trên Đường 13

Trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972 trên chiến trường Đông Nam bộ, Bộ Chỉ huy Miền sử dụng ba sư đoàn bộ binh (Sư đoàn 5, Sư đoàn 7 và Sư đoàn 9) và lực lượng vũ trang Bình Phước tham gia chiến dịch. Sư đoàn 7 và lực lượng vũ trang Bình Phước được giao nhiệm vụ chốt chặn Tàu Ô (nay thuộc thị trấn Tân Khai, huyện Hớn Quản) kết hợp đánh vận động, sau đó chuyển sang chiến đấu phòng ngự khu vực đã chia cách địch trên Đường 13. Nhiệm vụ là tấn công, ngăn chặn địch trên Đường 13 dài gần 20km (đoạn từ phía nam Bình Long đến phía bắc Chơn Thành) trọng điểm là khu vực Tàu Ô để quân ta giải phóng Lộc Ninh và tiến công thị xã An Lộc.
 

Đồng chí Trần Văn Trà triển khai kế hoạch tác chiến trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972 ở Bình Long. Ảnh tư liệu
 

Thực hiện phương châm chỉ đạo chiến dịch “chốt cứng, chặn đứng” kết hợp giữ vững trận địa dài ngày và ngăn không cho địch dùng xe tăng, xe cơ giới vượt qua chốt chặn Tàu Ô, lấy thế trận bao vây, chia cắt, chặn bộ binh, cơ giới địch lên tăng viện và không cho địch tháo chạy về Sài Gòn… Cụm chốt chặn chiến dịch trên đường 13 (Tàu Ô) có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972, đó là:

Thứ nhất, lựa chọn Tàu Ô để lập chốt chặn vì nơi này có suối Tàu Ô, có cống to, xe tăng của địch không thể vượt qua được. Do vậy, Bộ tư lệnh Miền đưa Sư đoàn 7 mà chủ lực là Trung đoàn 209 và lực lưỡng vũ trang Bình Phước vào chốt ngay cống Tàu Ô, với quyết tâm giữ Đường 13. Tuyến đường này có ý nghĩa chiến lược quan trọng, do áp sát Sài Gòn.

Thứ hai, có giữ được Đường 13 thì chúng ta mới giữ được địa bàn Lộc Ninh, đảm bảo và đưa Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam về căn cứ cách mạng, cho nên ta với địch tranh giành nhau từng tấc đất. Phương châm chỉ đạo toàn bộ hoạt động của chiến dịch “chốt cứng, chặn đứng” với quyết tâm “mỗi người là một mũi thép tiến công”. Do vị trí tự nhiên đặc biệt quan trọng nên Tàu Ô - Xóm Ruộng trở thành chiến lũy án ngự đoạn Đường 13, đây là bàn đạp quan trọng để ta phát triển xuống vùng trung tuyến hoặc địch tiến ra vùng giải phóng. Do vậy, Tàu Ô - Xóm Ruộng trở thành khu vực trọng điểm giành giật giữa ta và địch trong chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972.

 2. Diễn biến của chiến dịch
 

 Để khơi thông Đường 13, địch huy động toàn bộ lực lượng của các sư đoàn 18, 21, 25, lữ đoàn 15 tăng thiết giáp, 1 lữ đoàn lính dù và sử dụng hơn 35.000 quả đạn pháo 105mm, 155mm, đánh phá trận địa ta. Trong 3 ngày đầu (từ 5-4 đến 8-4-1972), địch dùng hai phi đội máy bay chiến thuật với 200 lần chiếc đánh và yểm trợ cho bộ binh tấn công vào Tàu Ô. Trên cơ sở phân tích tình hình chiến sự, lực lượng của địch, Bộ Tư lệnh Miền hạ quyết tâm cao và huy động, bố trí ba sư đoàn bộ binh chủ lực (Sư đoàn 5, Sư đoàn 7, Sư đoàn 9) cùng với sự tăng cường của các đơn vị, lực lượng vũ trang Bình Phước.
 

Đúng 5 giờ 30 phút, ngày 5-4-1972, Sư đoàn 5 quân Giải phóng mở trận tấn công mãnh liệt vào cụm cứ điểm Lộc Ninh - trọng điểm chính của chiến dịch Nguyễn Huệ. Phối hợp với chiến trường Lộc Ninh, các lượng vũ trang và du kích Bình Long cùng với quân chủ lực tấn công và làm tan rã hoàn toàn các cứ điểm quân sự xung yếu của địch trên Đường 13. Sư đoàn 7 triển khai chiếm lĩnh dọc đường 13 từ ngã ba Đồng Tâm đến thị trấn Chơn Thành, kết hợp với Huyện đội Chơn Thành, Huyện đội Hớn Quản gỡ một số đồn bảo an ở ngoại vi thị xã.
 

Ở phía bắc thị xã An Lộc, Sư đoàn 9 cùng với du kích và lực lượng bộ binh tỉnh, huyện tiến công vào căn cứ Téc Ních và cứ điểm Phú Lố. Trong nội ô thị xã, ta liên tiếp pháo kích, giam chân địch trong các đồn bót. Trước sức tấn công mạnh liệt của quân Giải phóng, lại không được tăng viện, địch buộc phải bỏ Lộc Ninh để dồn sức phòng thủ Bình Long. Ngày 7-4-1972, Lộc Ninh được hoàn toàn giải phóng.

Mất Lộc Ninh, thị xã An Lộc bị bao vây, Mỹ - ngụy dồn lực lượng cả ba vùng chiến thuật và phần lớn quân chủ lực ngụy ở Nam bộ để đối phó với ta trên vùng đông bắc Sài Gòn, giữ lấy thị xã Bình Long, song Bộ Tư lệnh chiến dịch vẫn quyết tâm giải phóng bằng được thị xã An Lộc. Từ ngày 7 đến 13-4-1972, trong khi quân Giải phóng bao vây thị xã An Lộc, lực lượng du kích, các đội công tác huyện và du kích các xã tập trung đánh trung đội bảo an đóng tại Xacoxuyt (Xa-cô-xít), truy bắt bọn tề điệp, phá rã bộ máy kìm kẹp của địch. Một bộ phận vũ trang huyện Hớn Quản và du kích Phước An chỉ huy trung đội dân vệ ấp chiến lược Tổng Cui đứng lên phá tan ấp chiến lược Tổng Cui. Ở Sóc Gòn, du kích diệt được 40 tên địch.  Sư đoàn 7 và Trung đoàn 1 (Sư đoàn 5) chủ lực Miền, tấn công chiếm lại Núi Gió và cao điểm 169, diệt phần lớn tiểu đoàn 6 dù và ban chỉ huy lữ đoàn dù. Ở Tân Khai, Xa Cam, Xa Cát, các mũi tấn công cùng du kích phát động quần chúng nổi dậy diệt ác, phá kìm, gọi binh sĩ địch ra hàng được 29 phòng vệ dân sự trở về với cách mạng. Khi các đơn vị chủ lực tiến công vào thị xã, tiểu đoàn 368 của tỉnh và lực lượng vũ trang huyện Hớn Quản tấn công bót cảnh sát Quản Lợi, kêu gọi dân vệ, bảo an ra hàng. Đặc biệt trong các ngày 21, 22-4-1972, bộ đội đặc công tỉnh và du kích cùng với Trung đoàn 14.

Ngày 13-4-1972, quân Giải phóng bắt đầu tiến công thị xã An Lộc, pháo binh các loại đồng loạt bắn phá các mục tiêu quan trọng của địch trong tiểu khu, địch phản kích mạnh bằng những loạt bom, pháo và tấn công từ sau lưng đội hình của quân Giải phóng nhằm giải tỏa áp lực xung quanh thị xã. Ngày 15-5-1972, quân Giải phóng mở đợt tiến công mới vào thị xã An Lộc, đột phá vào tuyến phòng thủ nhiều tầng của địch. Từ ngày 16-5-1972, Sư đoàn 7 chủ lực Miền chốt chặn Đường 13 nhằm đẩy lùi và đánh bại âm mưu phản kích giải tỏa Đường 13 của địch, tạo điều kiện cho chiến dịch phát triển tiếp, phục vụ cho việc giữ vững vùng giải phóng phía sau. Sư đoàn 7 đã dựng lên trên Đường 13 một “bức tường thép” với chiều dài gần 20km từ phía nam thị xã An Lộc đến phía bắc huyện Chơn Thành, lấy khu vực Tàu Ô - Xóm Ruộng thuộc Hớn Quản làm khu vực then chốt. Nhiều trận đánh dọc theo các trận địa chốt chặn Tàu Ô diễn ra quyết liệt và kéo dài gần 4 tháng (từ 16-5 đến 28-8-1972). Tàu Ô trở thành cái bẫy thu hút nhiều đơn vị chủ lực của địch đến tham chiến và trở thành ác mộng đối với nhiều sĩ quan chỉ huy cấp sư đoàn, quân đoàn và cả Bộ Tổng tham mưu quân ngụy Sài Gòn. Những trận đánh Tàu Ô, Xóm Ruộng, cống Ông Tề, Tân Khai, Thanh Bình của bộ đội chủ lực tạo điều kiện để du kích địa phương tập trung uy hiếp tề xã, tề ấp và diệt một bộ phận lớn sinh lực địch. Sĩ quan, binh lính địch suy sụp tinh thần chiến đấu, binh lính đào ngũ, rã ngũ tăng lên, đồn bót địch co lại, không dám bung ra hoạt động như trước. 

Chiến dịch Nguyễn Huệ trên chiến trường Lộc Ninh - Bình Long đã góp phần vào thắng lợi của cuộc tập kích chiến lược xuân hè năm 1972, đòn tiến công có ý nghĩa quyết định trên toàn miền Nam buộc địch phải trở lại đàm phán tại hội nghị Paris. Cùng với thắng lợi to lớn của quân dân miền Bắc đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ hai mà đỉnh cao là trận “Điện Biên phủ trên không” cuối năm 1972, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris ngày 27-1-1973. Đây là thắng lợi to lớn của cách mạng Việt Nam, kết quả của 18 năm đấu tranh kiên cường của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta. Kết quả, trải qua 150 ngày đêm chiến đấu tại chốt chặn Tàu Ô (từ ngày 5-4 đến 28-8-1972), Sư đoàn 7 và quân dân Bình Phước đã tổ chức đánh gần 800 trận lớn nhỏ với nhiều hình thức khác nhau như: Đánh phục kích, tập kích, vây ép… tiêu diệt 8.189 tên; bắt 211 tên địch; bắn rơi và phá hủy 119 máy bay các loại; phá hủy 202 xe các loại, 102 khẩu pháo, 20 hầm đạn và nhiên liệu, thu 390 súng các loại. Địch thiệt hại nặng buộc phải rút chạy khỏi khu vực tác chiến, từ bỏ ý đồ giải tỏa Quốc lộ 13.