Chấp hành lệnh của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Trung ương Cục miền Nam và Khu ủy Khu 10; tỉnh Bình Long, Phước Long đã lập kế hoạch, dự kiến tình huống; Khu ủy Khu 10 cử cán bộ chỉ đạo trực tiếp và truyền đạt làm rõ ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Trung ương Cục Miền Nam: “Tổng công kích - Tổng khởi nghĩa là quá trình công kích và khởi nghĩa nhiều lần”.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt nổ ra ở khắp miền Nam. Ảnh: Tư liệu/TTXVN
Địa bàn Phước Long có vị trí quan trọng, là vùng rừng núi, nối liền đường Trường Sơn, tiếp giáp Nam Trung Bộ với biên giới Campuchia, nên được giao nhiệm vụ xây dựng kho hậu cần chiến lược tại chỗ để phục vụ cho yêu cầu của các chiến trường. Thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, hậu cần tỉnh đã cùng Đoàn hậu cần 86 của Trung ương Cục tổ chức móc nối cơ sở để mua lương thực từ các cửa khẩu Campuchia và nội địa. Suốt thời gian dài từ cuối năm 1967, Tỉnh ủy đã huy động mỗi ngày hàng ngàn dân công để vận chuyển hàng về căn cứ. Đặc biệt đồng bào đã sử dụng hàng chục con voi chuyên làm nhiệm vụ vận chuyển hàng từ cửa khẩu về cất giấu trong vùng căn cứ. Nhờ vậy, khi bước vào đợt Mậu Thân năm 1968, trên địa bàn Phước Long đã có khối lượng hàng hóa dự trữ lớn, cung cấp cho các chiến trường theo yêu cầu của cấp trên và lực lượng của tỉnh sử dụng cho chiến dịch.
Ngày 11-1-1968, Tỉnh ủy chỉ đạo thành lập Tiểu đoàn 168 trên cơ sở sáp nhập 4 đại đội bộ binh, 1 đại đội đặc công và đại đội trợ chiến, với quân số hơn 600 chiến sĩ do đồng chí Nguyễn Huệ (Ba Huệ) làm Tiểu đoàn trưởng, là lực lượng chủ công của tỉnh trong đợt tiến công và nổi dậy. Tiểu đoàn 168 được thành lập cho thấy lực lượng vũ trang tỉnh đã có bước trưởng thành quan trọng cả về quy mô tổ chức lẫn trình độ chỉ huy tác chiến. Ở các K (huyện), bộ đội địa phương cũng được củng cố, tổ chức thành những đơn vị tập trung và các đội vũ trang công tác, vũ khí trang bị đầy đủ. Hướng trọng điểm tiến công nổi dậy của Phước Long là Tiểu khu Phước Long và Phước Bình. Mỗi K (cấp huyện) đều có mục tiêu trọng điểm của mình.
Để tăng cường chỉ huy, lãnh đạo, Khu ủy Khu 10 phân công đồng chí Nguyễn Trọng Xuyên - Tư lệnh Quân khu 10 trực tiếp chỉ đạo Phước Long. Bộ chỉ huy tiền phương tỉnh được thành lập do đồng chí Đỗ Văn Nuống - Bí thư Tỉnh ủy phụ trách chung, đồng chí Trương Văn Nghi - Chỉ huy trưởng Tỉnh đội làm Chỉ huy trưởng. Chỉ huy sở đặt tại Lệ An bám sát địa bàn để kịp thời chỉ đạo thực hành tiến công và nổi dậy.
Ở Bình Long, An Lộc được chọn là một địa điểm tiến công chính của chiến dịch. Hỗ trợ cho mục tiêu chính ở An Lộc, lực lượng vũ trang huyện Chơn Thành, Hớn Quản, Lộc Ninh, du kích các làng xã được giao nhiệm vụ diệt ác, trừ gian, cùng nhân dân nổi dậy giành quyền làm chủ, khoanh địch từng nơi, không cho chúng thực hiện tiếp cứu lẫn nhau. Khu ủy Khu10 cử đồng chí Đỗ Quang Thắng - Phó Bí thư Khu ủy trực tiếp chỉ đạo Bình Long. Bộ chỉ huy tiền phương tỉnh được thành lập, đồng chí Trần Quang Sang - Phó Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo chung và phụ trách mũi tiến công vào An Lộc, đồng chí Trần Công Chung - Chỉ huy trưởng. Sở Chỉ huy tiền phương chiến dịch đóng ở phía bắc - đông bắc An Lộc, lực lượng vũ trang tích cực xây dựng cả về tổ chức và tư tưởng. Đại đội C70, Đại đội 71, Đại đội C75, Tiểu đoàn 368 tỉnh Bình Long được bổ sung quân số, tăng cường trang bị, củng cố tổ chức và học tập nâng cao trình độ tác chiến và làm công tác vận động quần chúng, binh địch vận. Phát triển và củng cố lực lượng du kích ở các ấp, xã đều có từ một tiểu đội đến một trung đội. Đến cuối tháng 1-1968 công tác chuẩn bị trên địa bàn đã sẵn sàng, chỉ còn chờ mệnh lệnh của trên.
Thực hiện quyết tâm chiến lược của Trung ương Đảng, mở màn Tổng công kích - Tổng khởi nghĩa, đêm 30 rạng sáng ngày 31-1-1968, tức đêm Giao thừa Tết Mậu Thân, quân và dân toàn chiến trường Nam Bộ, cực Nam Trung Bộ đã thực hiện đồng loạt tiến công nhằm vào các cơ quan đầu não trung ương, địa phương và hàng loạt mục tiêu quân sự của địch.
Tại Bình Long, các đại đội 70, 71, 75, đại đội đặc công, đại đội pháo binh của tỉnh kết hợp với 4 mũi công tác đồng loạt tiến công, tập trung đánh vào các mục tiêu trong thị xã An Lộc. Từ các hướng, quân ta tiến vào chiếm giữ và làm chủ toàn bộ mảng phía bắc An Lộc. Lực lượng vũ trang Bình Long tiến công các vị trí quan trọng như dinh tỉnh trưởng, tòa hành chính, trại giam và ty cảnh sát. Bị tiến công bất ngờ, địch không kịp trở tay đối phó. Đến sáng 31-1-1968, chúng bắt đầu phản kích. Lực lượng hai bên giằng co, giành giật từng góc phố, căn nhà. Dù tập trung mọi cố gắng, Mỹ - ngụy vẫn không đẩy lùi được lực lượng quân giải phóng ở khu vực phía bắc, từ dốc nhà thương Quản Lợi đến Hưng Chiến. Mỹ - ngụy ra sức cố thủ tuyến phía nam tiểu khu. Không dứt điểm được An Lộc, trong thế chung toàn Miền, sáng ngày 1-2-1968, Lực lượng vũ trang Bình Long lui quân ra ngoài. Trên đoạn đường An Lộc - Quản Lợi, chiến sự diễn ra ngày càng ác liệt, các lực lượng ta bẻ gãy nhiều mũi phản kích của Mỹ - ngụy. Trên các địa bàn Chơn Thành, Lộc Ninh, quân và dân ta cũng ra quân phối hợp mặt trận chính An Lộc.
Ở Phước Long, ngày 31-1-1968, Tiểu đoàn 212 Quân khu 10 cùng Tiểu đoàn 168 tỉnh Phước Long, lực lượng đặc công tỉnh và các đội công tác U11, U13 thực hiện tiến công quân sự và vũ trang tuyên truyền, vận động nhân dân nổi dậy. Các mục tiêu tiến công chính gồm các cứ điểm trong tỉnh lỵ Phước Long, trong quận lỵ Phước Bình. Tuy nhiên, do lực lượng quân khu chuẩn bị không kịp nên chỉ có Tiểu đoàn 168 đánh vào Tư Hiền, chiếm chợ Phước Bình, đánh sập 2 lô cốt, phá nhiều hầm ngầm, công sự, chiếm khu Kiến Thiết, làm chủ tình hình suốt ngày 31-1-1968. Mỹ - ngụy tổ chức phản kích, có cả xe tăng và trực thăng yểm trợ giải tỏa tiểu khu, ta trụ lại năm ngày, chặn đánh quyết liệt, đánh phản kích sau đó tạm lùi để củng cố lực lượng. Một số đồng chí hy sinh, nhưng tinh thần chiến đấu kiên cường có tác động lớn nhân dân trong tỉnh.
Qua đợt tiến công và nổi dậy Xuân 1968, quân, dân Bình Long, Phước Long cùng khí thế tiến công và nổi dậy toàn miền Nam là đòn tiến công chiến lược bất ngờ. Lần đầu tiên tiến công vào tận hang ổ quân đội Sài Gòn, tuy có tổn thất nặng và không đạt mục tiêu “giành thắng lợi quyết định” nhưng đã thể hiện tinh thần, quyết tâm của quân và dân ta góp phần cùng với nhân dân miền Nam, đánh sụp ý chí xâm lược của Mỹ, làm thất bại chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, mở đầu cuộc đàm phán tại Hội nghị bốn bên ở Paris.
